26 Mart 2020 tarihli Resmî Gazete‘de yayımlanan 7226 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (“Torba Kanun”) ile 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’na (“İl İdaresi Kanunu”) bir madde eklenmiştir. Eklenen bu madde, elektronik haberleşme alanında gerçek kişilere ait konum ve abonelik bilgilerinin işlenmesine dair 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu'nda (“Elektronik Haberleşme Kanunu”) yer alan genel düzenlemeye istisna oluşturmaktadır.

Elektronik Haberleşme Kanunu’nda Yer Alan Genel Düzenleme

Elektronik Haberleşme Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca elektronik haberleşme hizmeti sunan işletmeciler, abonelerine ait konum verilerinin işlenmesi ile ilgili olarak abonelerine bu verilerin işlenmesini reddetme imkânı sunmuş olmalıdır. Aboneler tarafından işbu verilerin işlenmesinin reddedilmemesi halinde, haberleşme hizmeti sunan işletmecilerin kişisel verileri işleme faaliyetlerini sürdürebileceği kanunen düzenlenmiştir. Bu koşulun bir istisnası olarak, 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’da tanımlanan afet ve acil durum hâllerinde işletmecilere, yetkilendirilen kişilerle sınırlı olmak kaydıyla, abonelerine ait konum verileri ile kimlik bilgilerini rıza aramaksızın işleyebilmelerine olanak sağlanmıştır.

İl İdaresi Kanunu’na Eklenen Yeni Düzenleme

İl İdaresi Kanunu’na Ek Madde 2 ile getirilen yeni düzenleme şu şekildedir:

“ Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından; a) Afet ve acil durum hallerinde arama, kurtarma ve müdahale faaliyetleri kapsamında, afetten veya acil durumdan etkilenen kişiler ile sınırlı olmak üzere Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının veya ilgili valiliğin ve b) 112 acil çağrı merkezlerine yapılan çağrılar kapsamında, arayan kişilere ulaşılması amacıyla arama zamanıyla sınırlı olmak üzere 112 acil çağrı merkezlerinin veya ilgili valiliğin ihtiyaç duyduğu telefon abone ve konum bilgileri gecikmeksizin karşılanır. Bu kapsamda ilgili Bakanlık ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun birlikte belirleyeceği usul ve esaslar dâhilinde erişim sistemi kurulabilir. Bu madde uyarınca elde edilen veriler başka amaçlar için kullanılamaz.”

İl İdaresi Kanunu’na eklenen bu hükümle birlikte yukarıda belirtilen hallerde kişilere ulaşılması amacıyla arama zamanıyla sınırlı olmak üzere kullanıcılara ait abonelik ile konum bilgisi yine yukarıda belirtilen idari makamlarca Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’ndan talep edilebilir ve böyle bir talep karşısında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından ilgili veriler serbest olarak paylaşılabilir.

Elektronik Haberleşme Kanunu’nda Yer Alan Genel Düzenleme ile İl İdaresi Kanunu’na Eklenen Yeni Düzenleme Arasındaki Fark

Elektronik Haberleşme Kanunu’nda yer alan genel düzenleme “işletmecilere/operatörlere” istisnai olarak acil ve doğal afet hallerinde abonelerin konum bilgilerini paylaşabilme yetkisi tanırken, İl İdaresi Kanunu’na eklenen yeni düzenleme bu yetkinin alanını genişletmiş, yetkinin uygulanabileceği haller daha spesifik hale getirilmiş ve bu yetki işletmecilerden ziyade/ işletmecilere ek olarak “Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna” sağlanmıştır.

Avrupa’da Yer Alan Benzer Düzenlemeler

Covid-19 süreciyle birlikte benzer düzenlemeler başka ülkelerde de söz konusudur. Aşağıda örneklendirilmiştir;

1. İngiltere Veri Koruma Otoritesi Duyurusu
(12 Mart 2020) :

İngiltere Veri Koruma Otoritesi (ICO) yayınladığı duyuruda, sağlık çalışanları tarafından Covid-19 kapsamında, virüsle bağlantılı kişilere yönelik gerçekleştirilecek iletişim faaliyetlerinin veri sahiplerinin rızaları aranmaksızın gerçekleştirilebileceğini düzenlemiştir. Dolayısıyla abonelik bilgileri bu kapsamda sağlık çalışanları ile paylaşılabilmektedir.

2. Avrupa Veri Koruma Kurulu Açıklaması
(20 Mart 2020) :

Avrupa Veri Koruma Kurulu tarafından yapılan açıklamada; E-Gizlilik Direktifi uygulayan ülkelerde kişisel konum verilerinin Elektronik Haberleşme Kanunu'nun 51. maddesinde olduğu gibi yalnızca operatörler tarafından anonim olarak veya ilgili kişinin açık rızası dâhilinde işlenebileceğine dair ana kural hatırlatılmıştır. Akabinde, anonim verilerin işlenmesinin yeterli yahut mümkün olmadığı hallerde ise üye ülkelerin ulusal ve kamu güvenliğini sağlamak için yasal tedbirler alabileceğini, ancak acil durum mevzuatlarının “gerekli, uygun ve orantılı” olma ilkelerine uygun olması gerektiği belirtilmiştir.

Sonuç

Torba Kanun ile getirilen yeni kanun hükmü, belirlenen acil hallerde ve yalnızca durumdan etkilenen kişiler ile sınırlı olmak kaydıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun elektronik haberleşme alanında abone ve konum bilgilerini veri sahiplerinin açık rızasını aramaksızın önceden belirlenmiş bazı kurumlar ile paylaşabileceğini düzenlemektedir. Dolasıyla, bu yeni düzenleme ile Elektronik Haberleşme Kanunu'nun 51. maddesinde düzenlenen ve sadece işletmecilere tanınan acil durumlar ve doğal afetler dışında yalnızca açık rıza desteği ile abonelik bilgisi ve konum verisi paylaşabilme yetkisi, acil durumlarda ve idari makamların talebi halinde açık rıza şartına bağlanmaksızın Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na da tanınmıştır. Haliyle, ilgili maddeye özel bir kanunla ve meşru bir amaca dayanılarak istisna getirilmiş olmuştur.