Yazı dizimizin ilk bölümünde yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi için aranan şartlar ve çalışma izinleri üzerine genel bir çerçeve çizilmiş, çalışma izin türlerinden kısaca bahsedilmiştir. Bu yazımızda ise; yabancılar için çalışma izni başvurularında izlenmesi gereken usul ve prosedürlerin neler olduğu, kimlerin çalışma izninden muaf sayılacağı gibi sorulara yanıt verilecek ve geçici görevlendirme ile Türkiye’de çalışacak yabancıların durumu incelenecektir.

Bilindiği üzere yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi için, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na (“Bakanlık”) çalışma izni başvurusu yapılması gerekmektedir. Yurt dışında büyükelçilik veya başkonsolosluk vasıtalarıyla çalışma izni başvurusu yapılabilmektedir.

Çalışma izni için başvuru usulü yurt içi ya da yurt dışından yapılmasına bağlı olarak değişmektedir. Yurt içinde çalışma izni başvurusunu yalnızca, yabancıyı istihdam etmek isteyen işveren ya da en az 6 aylık ikamet izni bulunan ve izin süresi devam eden yabancılar yapabilecektir.

Yurt İçi Çalışma İzin Başvurusu Nasıl Yapılır?

• Öncelikle yabancı işçi ile işveren arasında geçerli bir iş sözleşmesi olmalıdır.
• İşveren e-devlet üzerinden “Yabancıların Çalışma İzni Otomasyon Sisteminde” iş yeri kaydı oluşturmalıdır. Ardından yine e-devlet üzerinden başvuru yap menüsüne girerek, “Yurt İçi Başvuru” sekmesinden başvuru belgelerini ekleyerek başvuruyu tamamlamalıdır.
• Çalışma izin başvurusunun olumlu sonuçlanması halinde, Bakanlık tarafından bildirilecek çalışma izin harcı ve değerli kâğıt bedeli belirtilen banka hesaplarına ayrı ayrı yatırılacaktır. 2022 yılı çalışma izin harcı ve değerli kâğıt bedeline buradan [ALF1] ulaşabilirsiniz.
• Tüm prosedürün tamamlanması ve çalışma izin başvurusunun olumlu sonuçlanması halinde, çalışma izin kartı işyeri adresine Bakanlık tarafından gönderilecektir.
• Yabancı işçinin çalışma izninin Bakanlık tarafından onaylanmasının ardından, işveren 30 gün içinde bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne başvurarak, sigortalı işe giriş bildirgesi vermek zorundadır.

Başvuru İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Çalışma izni başvurularında yabancı işçi için; İş sözleşmesi, biyometrik vesikalık fotoğraf, pasaport, diploma belgeleri gerekmektedir.

İşveren için ise gerekli belgeler; Vergi levhası, ticaret sicil gazetesi, işyeri bilançosu, işyeri faaliyet belgesidir. Yabancı sağlık mensubu veya eğitim mensubu ise ilgili Bakanlık’tan ön izin belgesi de başvuru için gereklidir.

Yurt içi çalışma izin başvurusu, gerekli belgelerin temini ve e-devlet üzerinden belirtilen işlemlerin yapılması ile kolaylıkla tamamlanabilecektir. Söz konusu işlemler ve belgeler ile ilgili Bakanlık tarafından hazırlanan “Yurt İçi Çalışma İzni Başvuru Rehberi’ne” buradan [ALF2] ulaşabilirsiniz. Ayrıca çalışma izni uzatma başvuruları da yukarıda belirtilen usul ile aynı şekilde yapılmaktadır.

Yurt Dışı Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?

Yurt dışından yapılacak çalışma izin başvurularında da birtakım farklılıklarla beraber esasen aynı usul takip edilecektir. Ancak bu başvuru türüne özgü farklılıklar dikkatle ele alınmalı ve usulüne uygun şekilde başvuru yapılmalıdır. Aksi halde çalışma izin başvurusu reddedilebilecektir. Bu başvuru türünde;

• Yabancı ile işveren arasındaki geçerli iş sözleşmesi kapsamında, yabancı işçi bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliğine başvurarak 16 haneli referans numarası almalı ve bunu işverene iletmelidir.
• İşveren e- devlet üzerinden “Yabancıların Çalışma İzni Otomasyon Sisteminde” iş yeri kaydı oluşturarak “Yurt dışı başvuru” sekmesi üzerinden yabancıya ait referans numarası ile başvuru yapabilecektir.
• Başvurunun Bakanlık tarafından olumlu değerlendirilmesi halinde, çalışma izin harcı ve değerli kağıt bedeli işveren tarafından, Bakanlık tarafından belirlenen banka hesaplarına ayrı ayrı yatırılacaktır. Ardından yabancı tarafından başvuru yapılan Türk Büyükelçilik ya da Başkonsolosluğu’na gerekli vize ücreti ödenerek çalışma vizesi alınacaktır. İlgili harçlar ödenmeden Türkiye’ye giriş yapan yabancıların çalışma izinleri geçerlilik kazanmamaktadır.
• İşveren yabancının yurda giriş tarihinden itibaren 30 gün içinde bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezi’ne başvurarak sigortalı işe giriş bildirgesi vermek zorundadır.
• Yabancının ise yurda giriş tarihinden itibaren 20 gün içinde en yakın nüfus müdürlüğüne giderek adres kaydını yaptırması gerekmektedir.
• Hem yurt içi hem yurt dışı başvuruları için gerekli belgeler aynıdır.
• Çalışma izni uzatma başvuruları da yurt içi çalışma izni başvuruları ile aynı şekilde yapılmaktadır.

Bakanlık tarafından hazırlanan “Yurt Dışı Çalışma İzni Başvuru Rehberi’ne” ise buradan[ALF3]  ulaşabilirsiniz.

Geçici Görevlendirme ile Türkiye’de Çalışacak Yabancıların Çalışma İzni Alması Gerekir Mi?

Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”) 46. Maddesinde şirket içi çalışan değişimi düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; Yurt dışında kurulu bir işyerinde çalışmaktayken şirket içi çalışan değişimi kapsamında, Türkiye’de bulunan şirketine yönetici olarak veya uzmanlık gerektiren işlerde çalışmak üzere görevlendirilen yabancının çalışma izni, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak üzere iki yıla kadar düzenlenebilecektir. Yine aynı madde kapsamında stajyerler için bu süre 1 yıl olabilecektir.

Görüldüğü üzere şirket içi geçici görevlendirmeler halinde de yabancılar için çalışma izin başvurusu yapılacaktır, ancak bu işçiler için ilk başvuruda alınacak çalışma izin süresi 2 yıl kadar olabilmektedir. Diğer taraftan, Türkiye’de geçici nitelikte hizmet sunumu amacıyla bulunan ve ücretini Türkiye dışındaki bir kaynaktan alan sözleşme karşılığı hizmet sunucusu veya bağımsız meslek mensubu yabancı, Yönetmelik’te sınır ötesi hizmet sunucu olarak tanımlanmış ve muafiyet kapsamına alınmıştır.

Muafiyet hükümleri Yönetmelik’in 48. Maddesi’nde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre bilim, kültür-sanat faaliyetlerinde çalışan kişiler, sportif faaliyetlere katılacak kişiler, Türkiye’ye önemli hizmet, ekonomik ve ticari katkı sağlayabilecek kişiler gibi birtakım kişilere faaliyet alanları ve hizmetleri çerçevesinde, çalışma izni muafiyetleri öngörülmüştür. Yapılacak işin geçici nitelikte olması halinde Yönetmelik’in 45. Maddesinde düzenlenen sınır ötesi hizmet sunucusu yabancılar da 3 aya kadar çalışma izninden muaf olabileceklerdir. Çalışma izni muafiyetlerin tümüne  buradan [ALF4] ulaşabilirsiniz.

Yazı dizimizin bu bölümünde ülkemizde istihdam edilecek yabancıların çalışma izni başvuru süreçleri ile muafiyet hallerine yer verilmiştir. Bir sonraki yazımızda, Türkiye’de çalışan yabancıların sosyal güvenceleri ile hak ve yükümlülükleri ele alınacaktır. Yabancıların Türkiye’de çalışmalarına ilişkin daha fazla bilgi için yazı dizimizi takip edebilirsiniz.     

 [ALF1]https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/calisma-izin-harclari-ve-degerli-k%C3%A2git-bedeli/

 [ALF2]https://www.csgb.gov.tr/media/87024/adim-adim-tr-bakanlik-logo-2021-2.jpg

 [ALF3]https://www.csgb.gov.tr/media/87023/adim-adim-tr-bakanlik-logo-2021-1.jpg

 [ALF4]https://www.csgb.gov.tr/media/89895/turkce-tablo.pdf